İçindekiler
Alan Turing Kimdir? – Alan Turing ve Matematiğe Katkıları
Alan Mathison Turing, 23 Haziran 1912 Londra, İngiltere’de doğmuş matematikçi, bilgisayar bilimci ve kriptologtur. Kendisi “Bilgisayarın Babası” olarak anılır. Alan Turing’in matematiğe katkılara yadsınamaz ölçüde fazladır. Çok küçük yaşlarda zekasıyla kendini belli eden Alan Turing, yaşadığı süre boyunca sürekli olarak matematiğe ilgi duymuştur. 2. Dünya savaşında Almanların Enigma makinelerinin şifrelerini kırmak için Bombe adlı bir makine bile icat etmiştir.
Alan Turing hayatı boyunca kriptoloji alanında uzmanlaşmış ve İngiliz Hükümetine yaşadığı yıllar boyunca hizmet etmiştir. 1954 yılındaki ölümü -tartışmalı- yine İngiliz Hükümeti tarafından olmuştur. Kendisi matematiğe ve şifrelemeye o kadar ilgi duysa da aynı zamanda koşulara katılan sporcu bir kişiliği de vardı. Savaştan sonra ilk modern bilgisayarın tasarımda rol oynamış, ilk yapay zeka fikrini düşüncesel olarak ortaya atmıştır. Alan Turing aynı zamanda biyoloji üzerinde de çalışarak bu alanda da çeşitli tez ve makaleler yazarak katkı sağlamıştır.
Alan Turing’in Hayatı
Alan Turing, 23 Haziran 1912 Londra, İngiltere’de doğmuştur. 6 Yaşında bir gündüz okulu olan St. Michaels’e kayıt oldu. Öğretmenleri o yaşında bile çok büyük bir zekaya sahip olduğunu biliyordu. 1926’da Dorset’te paralı ve özel Shelborne Okuluna girdi. Şans ona erken yaşlarda küsmüş olmalı ki okulun ilk günü grev ilan edildi ve trenler çalışmadı. O bunu umursamadı ve yaklaşık 60 mili bisikleti ile geçti.
Shelborne’daki eğitiminde antik yunanca ve latince dillerine olan isteksizliği öğretmenlerini sinirlendirdi ve öğretmenleri tarafından ailesine “Eğer özel okulda kalacaksa özel okulun eğitimini almayı kabul etmeli; eğer sadece kendini bilime adayacaksa vaktini burada boşuna harcıyor” şeklinde sert bir çıkış yaptılar.
Fakat o devam etmeyi tercih etti tabi ki kendi yöntemiyle. Diğer alanlarda parlayan Alan Turing, 16 yaşlarında Albert Einstein’ın çalışmalarını anlamaya ve kavramaya çalışıyordu. Tüm bunlar olurken Alan Turing bir de aşk hayatı vardı. Kendinden yaşça biraz büyük olan bir akademi öğrencisi ile arasında yakın bir ilişki vardı. Okulun son döneminin bitmesinin ardından ilişki yaşadığı Christoper Morcom tüberküloz nedeniyle öldü. Alan Turing’in bundan sonra dini inancı yıkıldı ve ateist oldu.
1931 yılında Cambridge King Kolej’e katıldı, 1934’e kadar öğrencilik hayatını sürdürdü. Oldukça üstün bir derece ile diploma aldı ve yazdığı bir tez ile Cambridge King Kolej’e akademik üye olarak seçildi. Burada oldukça fazla akademik çalışmaya imza attı. 1936 Eylül’ünden 1938 Temmuz’una kadar Princeton Üniversitesinde devamlı olarak çalıştı. Burada kriptoloji ve dört aşamalı elektro-mekanik alanları üzerinde çalışmalar yaptı. Bunlar üzerine tezini 1938 Haziranında tamamlayıp teslim etti. Bu tezi ile doktora unvanı aldı.
Cambridge’e geri dönerek burada Hükümet Kod ve Şifre Okulu(GCCS)’te yarı zamanlı olarak çalışmaya başladı.
2. Dünya Savaşı Dönemi
2. Dünya savaşı döneminde ilk şifre kırıcılar olan Polonyalıların çalışmalarına eklemeler ve düzenlemeler yaptı. Polonyalıların sahneden çekilmesi ve 4 Eylül 1939’da İngiltere’nin, Almanya’ya resmi olarak savaş ilana etmesi ile Bletchley Park’a katıldı. Alan Turing bir makinanın şifrelemesini diğer bir makinanın çözebileceğine inanıyordu. Bunun üzerine Bletchley Park’a katılmasından 1 hafta sonra “Bombe” adlı makineyi icat etti. Makinenin ismi Polonyalıların Bomba makinasına ithaf olarak verilmiştir. Alan Turing ve ekibinin bu icadı Almanların Enigma makinelerin tüm şifrelerini çözmesi konusunda yardımcı oldu. Artık tüm haberleşme ağının çökmesi ile birlikte Almanlar savaşı kaybetti. Bazı tarihçilere göre bu hamle savaşı 2 yıl gibi daha erken bir sürede bitirmiş ve yüzlerce insanın ölmesini engellemiştir.
Enigma makinası hakkında daha fazla bilgi almak için tıklayın.
Alan Turing ve Dünyanın İlk Modern Bilgisayarı
1945 ve 1947 arası ACE(Otomatik Bilgisayar Motoru) tasarımında önemli rol oynadı. 19 Şubat 1946’da ilk program-hafızalı bilgisayarın teknik çizim ve dizaynını sundu. Bu oldukça mantıklı ve ACE’ye uygulanabilir olsa da kabul edilmedi. 1947’nin son aylarında Cambridge’e geri döndü. Onun yokluğundan Pilot ACE yapıldı ve ilk program 10 mayıs 1950’de gerçekleştirildi.
1949 yılında Manchester Üniversitesindeki bilgisayar laboratuvarında vekil yönetici oldu ve ilk gerçek bilgisayar olan Manchester Mark 1 yazılımı üzerinde çalıştı.
Bilgisayar yazılımı ve Alan Turing
1948 yılında Alan Turing daha var olmayan bir bilgisayar için satranç yazılımı yazmaya başladı. 1952’de programını bitirdi fakat o devirde onun yazdığı programı kaldırabilecek bir bilgisayar bulunmadığı için, Alan’ın aynı sınıftan mezun olduğu arkadaşı D.G Champernowne’yi karşısına alarak programı sanki bilgisayarda çalışıyormuşçasına taklit etti.
Yani karşısındakinin yaptığı harekete bilgisayarın vereceği tepkiyi hesaplayarak oyunu oynadı. Her hamlesi yaklaşık 30 dakika sürdü fakat maç sonunda Alan Turing’in programı kazanmıştı.
Fakat program bir diğer kritolog olan aynı zamanda meslektaşı Alick Glennie’ye karşı kaybetti.
Turing Testi Nedir ?
Alan Turing o yıllarda bile düşünce ve zeka olarak zamanın çok ötesinde bir dehaydı. Düşündüğü şey belki imkanı olsaydı düşünmekle kalmayıp gerçekleştireceği bir yapay zekaya, bir robota dönüşecekti. Turing testi aslında gayet basit bir testtir.
Bir odaya bir insan ve karşısına 2 monitör koyulur, monitörlerden birisi gerçek insanın cevabını diğer ise bir programın bir makinenin cevabını yansıtır soruyu soran kişiye. Eğer odadaki kişi hangisinin insan hangisinin makine olduğunu bilirse program hatalı ve zeki değil demektir. Alan Turing bu düşüncesi ile yapay zekanın temellerini atmıştır.
Asıl amacı bir makineye zeki denilebilme potansiyelini ölçmekti.
Öjeni Nedir? başlıklı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Son Yılları
1952 yılının Ocak ayında Alan Turing sineme da tanıştığı Alan Murray ile yakın ilişki kurarak onu evinde kalması için ikna etti. Bu olay birkaç defa tekrar etti ve 1 hafta sonra Alan Murray ve bir arkadaşı Alan Turing’in evini soydu. Alan Turing bunun üzerine polise başvurdu ve suçlular yakalandı. Murray, Alan Turing’in eşcinsel olduğunu polise söyledi ve Alan Turing bunu inkar etmeden kabul etti. O yıllarda İngiliz Hükümetince bu suç demekti. Turing 2 seçenek arasında bırakıldı ya hapishaneye gidecekti ya da östrojen iğneleri vurularak hormonlarının bastırılmasını kabul edecekti. Alan Turing iğneyi seçti ve hayatı o noktadan itibaren bitmiş oldu.
Duygusal bir bunalıma giren Turing eşcinsel olduğunu kabul etmesinin ardından tüm yakınları ve kurumlar tarafından istenmeyen birisi olarak anılmaya başlanmıştı.
8 Haziran 1954’de temizlikçisi onu Manchester’daki evinde ölü olarak buldu. Yatağının başında bir ısırık alınmış elma bulundu ve Alan Turing için siyanür zehirlenmesi ile intihar ettiği açıklaması yapıldı. Bedenine bir otopsi yapılmadı veya yatağının başına bulunan elma asla incelenmedi. Sanki olayın üstü örtülüyor gibi intihar süsü verilerek olay kapatıldı. İngiliz Hükümeti hala olayı kabul etmemiş ve günümüzde dahi konu tartışmalı bir şekilde kalmıştır.
Kimileri İngiliz gizli servisi MI5 tarafından Sovyetler birliğine bilgi vermemesi adına öldürüldüğünü düşünüyor. Alan Turing bilgileri ve zamanında Hükümetin şifreleme birimden çalışması nedeniyle İngiliz Hükümeti adına çok fazla bilgiye sahipti. Eşcinselliği kabul etmesiyle birlikte Sovyetler birliği tarafından kandırılmaması adına öldürüldüğü tartışmalara konu olmuştur.
Ölümünden yıllar sonra Alan Turing takdir edilmeye başlandı. 1966’tan beri bilgisayar topluluğuna makale yazan bir kişiye Bilgisayar Mekanizmaları tarafından “Turing Ödülü” verilmektedir.
Ölümü Sonrası Yapılanlar
- Zamanında içerisinde bulunduğu ve hizmet verdiği üniversiteler tarafından heykeli dikilmiştir.
- Günümüzde çeşitli Üniversitelerde her yıl “Turing Günleri” adı verilen festivaller düzenlenmektedir.
- 2013 yılında Kraliçe 2. Elizabeth tarafından suçu affedilip başarıları nedeniyle onurlandırıldı.
Sıkça Sorulan Sorular
Alan Turing in matematiğe katkıları nelerdir?
Yaptığı Turing testi ile birlikte makinaların olasılık ve düşünme kabiliyetlerinin hesaplanması adına oldukça önemli çalışmalar yapmıştır.
Turing testi nasıl yapılır?
Turing testi aslında gayet basit bir testtir. Bir odaya bir insan ve karşısına 2 monitör koyulur, monitörlerden birisi gerçek insanın cevabını diğer ise bir programın bir makinenin cevabını yansıtır soruyu soran kişiye. Eğer odadaki kişi hangisinin insan hangisinin makine olduğunu bilirse program hatalı ve zeki değil demektir.
Alan Turing neyi icat etmiştir?
Almanların şifreleme sistemlerini hesaplayan bombe makinası başta olmak üzere, düşünen makinalar tezini ve yapay zekanın temelini oluşturan neredeyse tüm düşünce çalışmalar Alan Turing’e aittir.
Sonuç
Sonuç olarak, Alan Turing, 20. yüzyılın önemli matematikçilerinden biridir. Bilgisayar bilimine yaptığı katkılarla modern bilgi işlem teknolojilerinin gelişmesinde büyük rol oynamıştır. Turing ayrıca, Enigma adlı Alman şifreleme makinesinin kırılması için geliştirdiği Turing Makinesi ve Turing testi ile de tanınmaktadır. Yaptığı çalışmalar ile matematik ve bilgisayar bilimleri alanında birçok problemin çözümüne katkı sağlamış ve bu sayede çağdaş bilim ve teknolojinin temellerinin atılmasına yardımcı olmuştur.
Ancak, aynı zamanda eşcinselliği sebebiyle toplum tarafından dışlanmış ve zorlu bir hayat sürmüştür. Turing, çalışmaları ve özel hayatıyla birçok insanın hayatında önemli bir rol oynamış ve mirası günümüze kadar devam etmektedir.
