İçindekiler
Fizik Tarihi? – Fizik nedir
Fizik nedir?, 16. yy sonrası felsefi alandan çıkarak kendine ait bir alan oluşturmuş en eski bilim dallarından birisidir. 16. yy öncesi fizik, felsefi bir alan görülerek ilerliyordu. Daha sonraları kendine bir yol edinerek kendi alt dallarını oluşturdu. Fizik terimi, diğer bir çok terim gibi Yunancadan gelmiştir. Yunancada doğa yani “fisis” kelimesinden oluşur. Bilimin en eski dallarından birisidir. Astronomi gibi, fizikte Mezopotamya’dan başlamak üzere günümüze kadar yükselerek ve her geçen yüzyılda ayrı bir öneme sahip olarak gelmiştir.
Bu alan üzerinde çalışma yapan bilim adamlarının çalışmaları ve düşünceleri zaman içerisinde değerlenmiştir. Günümüzde klasik, modern ve kuantum fiziği olarak 3 ana dala ayrılmıştır. Asıl yapı taşları Antik Yunan zamanında atılan bilim dalı, bilginin el değiştirmesi ve İslam Coğrafyasına geçmesiyle fizik alanında önemli adımlar atılmıştır. Ortaçağ yıllarında tekrar Batı Coğrafyasında önem bulan fizik ve matematik alanları Rönesans ve İsaac Newton ile birlikte en önemli dönemlerine doğru ilerlemiştir.
İnsanlığın Serüveni adlı kategoride günümüzde ve geçmişte var olan bilim dallarının ve çeşitli alanlardaki yapılan çalışmaların geçmişten günümüze kronolojik bir şekilde işleyerek gerekli konu ve konular hakkında bilgi deposu oluşturmayı amaçlıyoruz.
Bu serüven kronolojik bir sıraya ve bu alan hakkında yapılan neredeyse tüm çalışmaları içereceği için konu biraz uzun olacaktır. Gözden kaçmış konu ve şahsiyetler bulunabilir bunun için konu altına yorum yapmayı unutmayınız.
Giriş
Fizik Tarihi adlı hikayemizde pek çok alana ve şahsiyete değineceğiz. Neredeyse her bölüm kendi kategorisi altında detaylı bir şekilde işlenecektir. Bu yazıda ise çok derine inmeden fizik alanında çalışma yapan uygarlık ve önemli bilim insanlarından bahsedilecektir.
Tarihe uzanamadan önce fiziğin ne olduğunu, ne işe yaradığını dair ufak bir açıklamada bulunalım.
Fizik Nedir?
En eski ve kuramsal bilim dallarından birisi olan fizik, temelde madde ve enerji arasındaki ilişkiyi inceler. Amacı evrenin nasıl işlediğini gözlemlemek ve anlamaktır. Fizik, doğası gereği diğer bilim dallarının gelişmesini veya değişmesini de temel anlamda değiştirebilecek seviyede temel bir bilim dalıdır. Bu sebeple bazı araştırmacılar tarafından “bilimin temeli” olarak kabul edilir.
Kuarklardan gibi temel parçacıklardan başlayıp galaksi kümelerinin oluşumu gibi geniş bir yelpazeye sahip olan fizik dalının temelleri Mezopotamya’dan birkaç örnek dışında Antik Yunan uygarlığına atfedilir.
Klasik Fizik Nedir?
Klasik fizik, diğer adıyla Newton fiziği. Basitçe anlatmak gerekirse atomdan büyük ve ışık hızından düşük seviyedeki olayları ve maddeleri inceleyen paradigmadır.
Modern Fizik Nedir?
Modern Fizik, klasik fizik ile tanımlanamayan veya incelenemeyen diğer fizik olaylarını inceleyen paradigmadır.
Kuantum Fiziği Nedir?
Kuantum fiziği ise günümüzden çokta uzak olmayan yıllarda keşfedilmiş atom altı parçacıkları inceleyen paradigmadır. Bir diğer adıyla Kuantum Mekaniği olarak geçer.
Mezopotamya Uygarlıklarında Fizik ve Bilim– Her şeyin başladığı Yer
Hikayemiz en eski medeniyet olarak görülen tarihçiler tarafından “Tarihin Başladığı Yer” olarak adlandırılan Mezopotamya, Sümer’de başlıyor. Burada az da olsa bilimin ve fiziğin temelleri atılacak daha sonra Mezopotamya’dan çıkıp dünyanın farklı köşelerinde baş gösterecektir.
Sümer Uygarlığında Bilimin Temelleri
Sümer, Babil ve Mısır gibi uygarlıkların fizik dalında yaptığı çalışmalar pek fazla olmasa da bir bu bilim dalı üzerinde bir takım çalışmalar yaptığını biliyoruz. Sümerliler matematik ve geometrinin temellerini atarak ilk olarak dört işlemi, kare ve karekök almayı bulmuşlardı. Günümüzde pek çok icadın öncüsü olan Sümerliler daireyi 360 dereceye bölüyordu. Güneş saatini ve ay takvimini icat ederek bir ayı 30, bir yılı ise 360 gün olarak hesaplamışlardı
Sümerliler dönemine göre oldukça modern ve gelişmiş bir topluluktu, böylece tarihçiler tarafından “Tarihin Başladığı Medeniyet” olarak kabul ediliyor. Kendilerinden sonraki veya komşu olan pek çok uygarlığın odak noktası olmuştur. Sümer kültürü ve çalışmaları ondan sonraki medeniyetlere ışık tutarak, uygarlıkların gelişmesini sağlamıştır. MÖ 4000 ila 2000 yılları arasında baş gösteren medeniyet, böylelikle fiziğin başladığı veya doğduğu yer olarak kabul edilir.
Fizik o dönemlerde felsefi düşüncenin içerisinde işleniyordu. Bu yüzden yapılan pek çok çalışma felsefeyi de içeriyordu. Gökyüzünü ve uzayı gözlemleyerek burçları bulmuşlardır. Günümüz burçları Sümer uygarlığının keşfiyle günümüze gelmiştir.
Mısır uygarlığı
Antik Mısır medeniyeti de Sümerliler gibi geometri, matematik, astronomi ve fizik alanlarında önemli çalışmalar yapmıştır. Alan ve hacim hesapları yapabiliyor, matematik alanında kullandıkları on tabanlı rakamları hiyeroglifler ile sembolize ediyorlardı.
MÖ 2500 yıllarında yapılan Keops piramidi basit bir matematik hesabı ile yapılamayacak kadar muhteşemdir. Sadece bir yapıyı yapmak için onu düşünmek yetmez, bunun için gerekli matematik ve fiziğe hakim olmanız gerekmektedir. Antik Mısır uygarlığından günümüze gelen mimari eserler bunun birer örneğidir.
Astronomi alanında da oldukça ilerlemiş olan Antik Mısır uygarlığı gökyüzünde gördüklerini tanrılara ithaf ediyorlardı. 365 günlük Güneş takvimini kullanılıyorlardı. Günümüzde kullanılan takviminde temelini atmışlardır. Papirüs yaprakları ile kağıt yapmayı ve tıp alanında inanılmaz bir ilerleme göstermeyi başarmışlardır.
Astronomi hakkında daha fazla bilgi almak için bir diğer hikayemiz olan Astronomi Nedir? Astronominin Tarihi Hikayesi adlı yazımıza göz atmayı unutmayın.
Babil Uygarlığı
Babil uygarlığı, Sümerlilerden sonra gelen bazı alanlarda çok daha gelişmiş bir medeniyettir. MÖ 1900 ile 540 arasında kendini gösteren Babil uygarlığı da astronomi ve matematik alanlarında oldukça gelişmişti. Geometrinin üstüne ekleyerek daha modern ve daha kolay bir hale getirerek matematik hesaplamalarında ve evreni gözlemlerken kullanmışlardır. Gözle görülebilen 5 gezegenin kayıtlarını tutmuşlardır.
Babil uygarlığı geometri alanında kendi dönemine nazaran çok gelişmiş hesaplamalar yaparak Jüpiter gezegeninin zaman içerisindeki hızını hesaplayacak icat ve keşifler yapmışlardır. Yüzyıllar boyunca gökyüzündeki cisimleri inceleyerek kayıt altına alan Babil uygarlığı, astronomi ve matematik alanına oldukça fazla katkı sağlamıştır.
Antik Çin’de Bilim Taneleri
Mezopotamya’dan çıkıp yönümüzü doğuya doğru çevirdiğimizde karşımız yeni bir coğrafya ve yeni bir uygarlık çıkıyor Antik Çin. En eski uygarlıklardan birisidir, tarihi ise oldukça geriye dayanır. Çin tarihi günümüzde 3 ana bölüme ayrılır bunlar tarih öncesi(MÖ 3500 ve daha eski), yazılı tarih(MÖ 1500-1912 arası), modern tarih(1912-Günümüz). Çin uygarlığındaki en eski yazılı kaynaklar MÖ 1500 yıllarına dayanır, Çin’de yapılan icat ve keşifler daha sonraları Avrupa’ya taşınacaktır.
Yazılı tarihten başlayacak olursak Çin seddi gibi büyük oldukça büyük ölçekteki yapıları ve para birimi gibi keşifleri bu dönemde ortaya çıkmıştır. Ölçü ve ağırlık birimleri bu dönem içerisinde keşfedilerek bilim alanında diğer çalışmalara da kendi içerisinde ışık tutmuştur. Çin bilgiyi paylaşmak istememesi ve kendi içerisinde ilerleme kaydetmesi nedeniyle bazı tarihçiler tarafından Antik Çin medeniyet olarak kabul edilmez.
Fakat Çin uygarlığının barut, matbaa vb. gibi buluşlarını inkar etmemiz mümkün değildir. Her ne kadar dışa kapalı bir toplumda olsalar kendi içerisinde muazzam bir çaba göstererek bilim alanında ilerleme kaydetmişlerdir.
Antik Yunan Uygarlığında Bilimin Doğuşu
Yakında eklenilecek konular ile fizik tarihinin devamlılığı sağlanacaktır.
