İçindekiler
James Webb Uzay Teleskobundan İlk Görüntüler Geldi
Geçtiğimiz aylarda James Webb Uzay Teleskobunun ne olduğundan ve amacından bahsetmiş, Haziran ayında bize göndereceği görüntüleri görmek içinde sabırsız bir bekleyişte olduğumuzu daha doğrusu tüm dünyadaki insanların sabırsız bir bekleyişte olduğunu söylemiştik. Geçtiğimiz günlerde ise Uzay Teleskobu yörüngesine oturtuldu ve gerekli ayarlamalar yapılarak James Webb Uzay Teleskobundan ilk görüntüler dünyamıza geldi.
Her fotoğrafı ayrı ayrı inceleyecek ve bu görüntülerdeki detayları sizinle paylaşacağız. Ama önce kısa ve hatırlatıcı olarak bir kez daha bu teleskobun ayrıntılarından bahsetmekte fayda var.
2007 yılında projenin bitirilmesi beklenirken teleskop, 25 Aralık 2021 tarihinde uzaya fırlatılarak dünyamızdan oldukça uzakta L2 yörüngesine doğru yolculuğa çıktı. Projenin bu kadar uzamasının nedeni ilk defa bu denli büyük bir projenin uzaya fırlatılacak olması. +10 milyar dolardan fazla miktardaki mali kaynağın ayrılması projenin herhangi bir aksaklıkta veya bir meteor çarpmasında bozulmasını önlemek amacıyla tekrar tekrar denemeler yapılarak teleskobun çalışamaz hale gelmesinin önüne geçmekti.
James Webb Uzay Teleskobu hakkında daha detaylı bilgi almak için tıklayınız.
Şansa bakın ki yörüngesine oturur oturmaz bir meteor James Webb Uzay Teleskobuna çarptı bile. Fakat 25 yıllık çalışmayla birlikte zaten böyle bir şeyin olma olasılığı hesaplanmış ve buna karşı ciddi ve pek çok önlem alınmıştı. Teleskop bu çarpmadan hiçbir hasar almadan işlevine devam etti.
Webb Uzay Teleskobunun Yörüngesi
Yörüngesinden bahsedecek olursak dünyadan oldukça uzakta 1 milyon 500 bin kilometre ötedeki L2 yörüngesi seçildi. Bunun temelde 2 nedeni var, Güneşten ve Dünyamızdan gelen ışığın James Webb Uzay Teleskobunun yakalayacağı görüntülere zarar vermemesinin istenmesi.
Bir diğer nedeni ise L2 yörüngesinin diğer yörüngelere nazaran daha az meteor ve asteroid içermesi. Oldukça farklı bir yörünge izleyen James Webb Uzay Teleskobu hem dikeyde dairseler olarak bir yörünge izliyor hem de L2 yörüngesinde ilerliyor. Görselde bunu daha net olarak görebilirsiniz.
6 aylık bir ön hazırlık sürecinin ardından bilim adamlarınca belirlenen 5 ayrı noktaya odaklanan James Webb Uzay Teleskobu 5 ayrı görüntüyü dünyamıza gönderdi. Görüntüler NASA’nın 12 Temmuz tarihinde yaptığı canlı yayın ile tüm dünyaya gösterildi.
Bu 5 ayrı nokta 10 yılı aşkındır bilim adamlarınca yapılan önermeler ile belirlendi. Her bilim adamı evrenin gözlemek istediği noktasını ve önemini detaylı olarak NASA’ya iletti ve bu noktalar önem sırasına göre kabul edildi. 70 ayrı görevi hazır olan James Webb Uzay Teleskobu ilk 5 görevini oldukça başarılı bir şekilde tamamladı.
Görüntülere geçmeden önce James Webb Uzay Teleskobundan önce görev yapmakta olan, hala işlevini yitirmemiş Hubble Uzay Teleskobu hakkında detaylı bilgi almak için tıklayınız.
SMACS 0723
İlk görüntü 11 Temmuz günü, Başkan Joe Biden ile yapılan bir toplantı sırasına gösterildi.
Genç evrenin bugüne kadarki en detaylı görüntüsü SMACS 0723 adlı galaksi kümesine bakılarak görüntülendi. Kızılötesi teknolojisi sayesinde çekilen bu fotoğraf evrenin erken evresine dair pek çok detayı içeriyor. Bu galaksilerden gelen ışığın bize ulaşması neredeyse milyarlarca yıl sürdü.
Dünyamızdan 4.6 milyar ışık yılı uzaklıktaki SMACS 0723 adlı bu galaksi kümesinde oldukça parlak görünen cisimler yıldız, toplu ve daha sönük olanlar ise galaksileri temsil ediyor. Kırmızı renkteki galaksiler ise daha eski galaksilerdir, kırmızı görünmesinin sebebini herkes duymuştur “red shift” yani kırmızıya kayma. Bir galaksi bizden ne kadar uzaktaysa o kadar kırmızı renge kayar ve gözle görülemez bir hale gelir. Bu yüzden kızılötesi teknolojisini kullanarak bunları görebiliyoruz. Bu görseldeki bize en uzak galaksi ise 13.1 milyar ışık yılı uzaklıkta.
James Webb Uzay Teleskobunun amacından ve ne işe yaradığından bahsederken sıkça evrenin ilk safhalarını görmemize olanak sağlayacak olmasından bahsetmiştik. Bu fotoğraf bunun için çok büyük bir umut ışığı yakıyor. Genç evreni gözlemleyebiliyor ve görebiliyoruz.
13.1 MİLYON IŞIK YILI UZAKLIKTA GALAKSİYİ GÖREBİLİYORUZ.
Görüntüde görebileceğiniz bir diğer detay ise bazı kırmızı galaksilerin sanki sündürülmüş bir taraflarından tutup uzatılmış gibi görünmesi. Bunun nedeni ise bu galaksilerin eski ve yaşlı olmasından ve onların önündeki daha genç galaksilerin, eski galaksilerin ışığının bize gelirken kütle çekim kuvveti yüzünden kırılması ve bozulmasıdır. Yani görüntüde herhangi fiziki bir oynama yok.
James Webb Uzay Teleskobu bu görüntüyü çekebilmek için tam tamına 12 saat odaklanması gerekti. Hubble Uzay Teleskobun ise bu görüntüyü yakalayabilmesi için neredeyse 2 haftalık bir zaman dilimi gerekiyor.
Aşağıdaki fotoğrafta Hubble ve James Webb Uzay teleskobu tarafından çekilen SMACS 0723 galaksi kümesinin fotoğrafını görebilirsiniz. Aradaki farkı anlamak güç değil.
Carina Nebulası
Bir sonraki görevi ise Carina Nebulası veya Carina Bulutsusu. Bu görüntü pek çok bilim insanının gözyaşlarını tutamamasına neden olmuş. Görmekte olduğunuz bir görüntü uzayın doğumevi olarak da geçiyor. 5 görsel arasındaki en heyecan verici ve en detaylı veriler kuşkusuz bu görselde barınmakta.
Üst tarafta yeni doğmuş bebek ve genç yıldızları görüyoruz. Bunlar daha çok genç ve çok sıcak yeni yeni bir yıldıza dönüştüler. Alt tarafta gaz bulutunun içerisinde doğacak olan diğer yıldızlar gelecek milyar yıllar içerisinde bir yıldıza dönüşecek. Gaz bulutunun içerisinde yıldızı oluşturacak temel elementler giderek etkileşime girecek ve ortaya yeni yıldızlar doğacak.
Aynı görüntüde hem yeni doğmuş yıldız ve galaksileri hem de yeni doğacak olan yıldız ve galaksileri görmek tüyleri ürpertiyor. Belki de yeni doğan galaksilerin içerisinde bir canlı yaşam mevcut veya yeni doğacak henüz doğmamış galaksilerin içerisindeki bir gezegende canlı yaşam mevcut olacak…
Stephan Beşlisi
Bir diğer görev ise Stephan Beşlisi. Bunu seçmelerinin nedeni burada bulunan galaksilerin birbirlerinin çok yakınında olması hatta 2 galaksinin birbirleri ile çarpışması. Etraftaki gaz ve toz bulutunun görebilmek mümkün bu yeni galaksilerin ve yıldızların doğumuna işaret ediyor.
Fotoğrafı daha önce yine Hubble Tarafından çekildi, ve burada 5 galaksinin bulunduğunu biliyorduk fakat James Webb Uzay Teleskobu bize bundan çok daha fazlasını söylemeyi başardı. Fotoğraftaki gaz ve toz bulutunun kimyasal yapısını da biliyoruz artık.
Aşağıdaki fotoğrafta Hubble ve James Webb Uzay teleskobu tarafından çekilen Stephen Beşlisinin fotoğrafını görebilirsiniz.
Southern Ring Nebulası
Bir diğer görev ise Southern Ring Nebulası yani Güney Halka Bulutsusu. Bu görüntüde oldukça güzel, ölmekte bir yıldızın adeta son nefesini verikenki halini görüyoruz. Yıldız öldüğü yani patladığı zaman etrafa saçtığı partiküllerin oluşturduğu bulutsu dalgayı görebiliyoruz.
Aşağıdaki fotoğrafta Hubble ve James Webb Uzay teleskobu tarafından çekilen Güney Halka Bulutsusunun fotoğrafını görebilirsiniz.
Wasp-96 b Öte Gezegeni
Son olarak bir öte gezegeni hedef alan James Webb Uzay Teleskobu WASP-96 b gezegenini yakın olarak görüntülemeyi başardı. Aslında görebileceğimiz şey bir görüntü değil bir veri setinin grafiğe işlenmiş hali. Bu gezegen güneşimiz benzeri bir yıldızın etrafında 1 tam turunu yaklaşık 3,5 günde tamamlıyor. Yani bizim 1 yılımız orada 3,5 güne eşit.
Dünyadan yaklaşık 150 bin ışık yılı uzaklıktaki sıcak ve çeşitli gazların çevrelediği bu öte gezegende James Webb Uzay Teleskobu buradaki su moleküllerinin varlığını tespit etti.
Sadece 1 haftalık bir sürede bize bu denli yüksek çözünürlükte görseller sunan James Webb Uzay Teleskobu ve biz dünyalılar için sadece bu bir başlangıç. 10 ila 15 yıllık görev süreci bulunan Teleskop herhangi bir aksilik yaşanmadığı sürece önümüzdeki günlerde bilim adamlarınca seçilen diğer noktalara odaklanarak bize pek çok farklı yerleri gösterebilecek.
Evrenin çok genç olduğu zamanlara +13 milyar ışık yılı uzaklıklardaki galaksileri ve yıldızları gözlemlemek artık mümkün. James Webb Uzay Teleskobu bununla da yetinmeyip gözlemlediği gezegenleri hangi moleküllerden oluştuğuna dair verileri de bize aktarmaya çalışacak.
NASA’nın sloganı ile sözü şimdilik bitirelim öyleyse.
GO WEBB
